Dodatkowo globalne ocieplenie wpływa na zmianę klimatu, co pozwala aktywnym osobom poruszać się na rowerze przez cały rok. Do niedawna panujące zimą w Polsce niekorzystne warunki zmieniły się na bardziej łagodne zarówno pod względem opadów (niewielka ilość śniegu), jak i temperatur (temperatury poniżej zera zdarzają się ostatnio stosunkowo rzadko). Z takich przyjaznych okoliczności klimatycznych korzystają coraz liczniej cykliści z jednej strony odciążając np. komunikację miejską, z drugiej „zagęszczając” trasy rowerowe.  W sąsiedztwie ścieżek rowerowych, ale i ulic, po których również poruszają się rowerzyści, usytuowane są chodniki, a wraz z nimi inni uczestnicy ruchu: piesi, osoby na rolkach, wrotkach czy hulajnogach. 

Przy wspólnym użytkowaniu przestrzeni ważne jest stosowanie się do ogólnie przyjętych zasad dobrego wychowania oraz kulturalnego zachowania.  Coraz większy ruch na ścieżkach zmusza rowerzystów do określonych reakcji. 

Aby bezpiecznie korzystać z ogólnie dostępnych szlaków każdy rowerzysta powinien:  znać i przestrzegać przepisy ruchu drogowego, zachowywać się kulturalnie w każdej sytuacji,  być świadomym współuczestnikiem przestrzeni, w której poruszają się zróżnicowane wiekowo i sprawnościowo osoby. 

Bezpieczeństwo i savoir vivre na rowerze

 Nie hamuj gwałtownie! 

Umiejętność właściwej oceny sytuacji na ścieżce rowerowej bądź innej drodze, na której porusza się wielu uczestników ruchu, stanowi ważną i cenną zdolność rowerzysty. Stopniowe wytracanie prędkości jest bezpiecznym rozwiązaniem „informującym” osoby jadące „za plecami” o zmianie tempa, pozwalającym w odpowiednim momencie dostosować się do innych. Gwałtowne hamowanie może być spowodowane przez samego rowerzystę bez zaistnienia przyczyny zewnętrznej, jak też być reakcją na konkretną sytuację, np. wtargnięcie innych osób (pieszych, jadących na hulajnodze, rolkach) na ścieżkę. Czasem jest to reakcja nagła i wręcz przymusowa – w pełni zrozumiała. Jednak hamowanie będące wyłącznie nietypową reakcją rowerzysty, a przyczyniające się do kolizji i utrudnień w poruszaniu się dla innych uczestników należy uznać za nieodpowiednie oraz zagrażające bezpieczeństwu ruchu.

 Sygnalizuj manewry!  Będąc użytkownikiem ścieżek rowerowych należy zadbać o to, aby inni rowerzyści odpowiednio wcześnie zauważyli zmianę kierunku jazdy poruszających się przed nimi osób. Zalecanym i stosowanym od lat sposobem jest wskazanie kierunku skrętu (i jego zasygnalizowanie) poprzez wysunięcie ręki w bok. Należy to uczynić w pewnej odległości od zmiany kierunku ruchu, dając możliwość wszystkim jadącym za skręcającym właściwie zareagować, np. zwolnić bądź bezpiecznie ominąć. Zbyt gwałtowny ruch wykonany przez skręcającego może być problemem dla innych, np. doprowadzić do utraty równowagi, upadku z roweru czy zderzenia z innymi uczestnikami.  

Jak sygnalizować manewry:  Zbyt krótkie lub zbyt późno sygnalizowanie zamiaru zmiany w sposobie poruszania się może doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Czasem niektórzy rowerzyści, osoby jadące hulajnogami elektrycznymi bądź samochody jadą dużo szybciej, dlatego należy dać innym użytkownikom dróg/ścieżek czas na reakcję. Zamiar skrętu lub zmiany pasa najlepiej sygnalizować wyciągnięciem ręki w bok. Należy to wykonać kilka sekund przed manewrem, aby podczas manewru trzymać obie dłonie na kierownicy. Dodatkowo przed skrętem lub zmianą pasa ruchu trzeba upewnić się, czy za nami nie jedzie inny pojazd planujący wyprzedzanie.

Zatrzymuj się na poboczu!  

Przy dużym ruchu unikaj jazdy obok siebie (dwójkami, trójkami)!  

Aktywność fizyczna sprawia największą przyjemność, gdy realizujemy ją w towarzystwie znajomych, przyjaciół czy rodziny. Jazda na rowerze często mobilizuje do ruchu najbliższe otoczenie. Jednak poruszanie się po ścieżkach „gęsiego” utrudnia bezpośredni kontakt i konwersację, które najswobodniej prowadzi się podczas jazdy obok siebie. Tymczasem wąskie ścieżki rowerowe i ruch dwustronny zdecydowanie ograniczają takie możliwości. Szanując innych uczestników ruchu należy podczas towarzyskich, rodzinnych wycieczek rowerami poruszać się ruchliwymi ścieżkami jadąc w rzędzie – jeden za drugim.

 Podczas jazdy nie korzystaj z telefonu!  

Współczesne możliwości technologiczne komunikatorów pozwalają w każdej chwili odebrać telefon i przeprowadzić telefoniczną rozmowę. Taka czynność dostępna jest również podczas jazdy rowerem, jednak nie zawsze można uznać to za bezpieczne zachowanie. Należy pamiętać, że tego typu rozwiązania techniczne nie zapewnią bezpieczeństwa, maksymalnej koncentracji i uwagi podczas jazdy na rowerze. A to można osiągnąć przy skupionej obserwacji otoczenia i wyeliminowaniu elementów rozpraszających, do których należy m.in. rozmowa przez telefon.

Poruszaj się po prawej stronie ścieżki!  

Szerokość ścieżek rowerowych bywa różna. Jednak niezależnie od tych parametrów każdy rowerzysta powinien pamiętać, że na ścieżkach – podobnie jak na ulicach – obowiązuje ruch prawostronny. Na taką sytuację wskazuje też oznakowanie umieszczone na drodze (znaki poziome) bądź na znakach drogowych (znaki pionowe). Stosowanie się do takich przepisów, a czasem tylko do pewnych zaleceń pozwoli każdemu na bezpieczne poruszanie się na rowerze.   

Ruszasz w drogę – wyłącz muzykę!  

Każda aktywność fizyczna wiąże się z wysiłkiem, który jest przez wielu chętniej tolerowany w „towarzystwie” muzyki. Rowerzyści również korzystają z „muzycznych słuchawek” podczas jazdy, co nie zawsze wiąże się z zachowaniem bezpieczeństwa. Główny problem stanowić może zbyt duże nagłośnienie, które ogranicza „słyszalność” otoczenia. Dlatego jeśli rowerzysta decyduje się na słuchanie muzyki podczas jazdy, powinien to czynić w terenie odosobnionym. W okolicy, gdzie widoczny jest duży ruch np. pieszych czy jeżdżących na rowerach, hulajnogach, rolkach itp. warto jednak wyciszyć dźwięki, co pozwoli w pełnym zakresie słyszalności kontrolować natężenie ruchu (umiejscowienie poruszających się osób) i w porę reagować na niespodziewane sytuacje. 

Żaden przepis nie zabrania rowerzystom (ani innym uczestnikom ruchu drogowego) korzystać ze słuchawek. Ważne jest jednak, by słuchając muzyki, wiadomości radiowych przez słuchawki nie tracić kontaktu z otoczeniem i móc sprawnie reagować na zmieniającą się (czasem bardzo dynamicznie) sytuację.

Przy korzystaniu ze wspólnej drogi z pieszymi jedź wolniej i ostrożniej!  Ścieżki i inne szlaki rowerowe dość często usytuowane są równolegle do chodników, jak też czasem się z nimi krzyżują. Aby umożliwić bezpieczne poruszanie się rowerzystów między pieszymi (lub w ich sąsiedztwie) należy w rejonach krzyżujących się przejść bądź w ich pobliżu zachować szczególną ostrożność i wyraźnie zwolnić. 

Sytuacje, podczas których rowerzysta może jechać po chodniku:

opieka nad jadącym na rowerze dzieckiem, które ma mniej niż 10 lat, brak drogi dla rowerzystów, chodnik ma co najmniej 2 m szerokości, a na jezdni dozwolony jest ruch z prędkością większą niż 50 km/h (muszą być spełnione wszystkie te warunki), przed chodnikiem umieszczono znak „droga dla pieszych” oraz tabliczkę „nie dotyczy rowerów”, panują niekorzystne warunki atmosferyczne, np. ulewa, mgła, śnieżyca, porywisty wiatr itp.

Wyprzedzaj bezpiecznie, zachowaj odstęp!  

Na ścieżkach, jezdniach uczestnicy ruchu poruszają się z różnymi prędkościami, co wiąże się z potrzebą wyprzedzania. Rowerzysta wyprzedzając innego cyklistę bądź inny pojazd ma obowiązek zachować szczególną ostrożność i bezpieczną odległość. Na ścieżkach podobnie jak na ulicach zazwyczaj obowiązuje ruch dwukierunkowy. Osoba poruszająca się szybciej, jadąc za wolniejszym rowerzystą będzie dążyła do wyprzedzenia, aby utrzymać własną prędkość. Powinna to uczynić po uprzednim upewnieniu się, że z naprzeciwka nie nadjeżdża inny cyklista. Przy niewielkim natężeniu ruchu na ścieżkach jest to zazwyczaj szybki i prosty manewr, natomiast przy dużej liczbie rowerzystów należy zachować szczególną ostrożność i wyprzedzać w momencie zachowania bezpiecznej odległości przed planowanym manewrem.   

Jedź ostrożnie obok małych dzieci i osób starszych (ich reakcje są czasem trudne do przewidzenia)!  

Po ścieżkach rowerowych oraz usytuowanych w pobliżu chodnikach poruszają się osoby w różnym wieku. Jednak wyższy stopień czujności należy zachować jadąc w pobliżu małych dzieci oraz starszych osób, ponieważ ich reakcje są często trudne do przewidzenia. Zdarza się, że potrafią nagle zmienić kierunek ruchu i niespodziewanie wtargnąć pod koła rozpędzonego rowerzysty. Zachowanie w takiej sytuacji ograniczonego zaufania do innych uczestników może uchronić wszystkich przed niebezpieczną sytuacją.   

Korzystaj z dzwonka, zastępczo sygnalizuj zmiany kierunku głosem (np. uwaga)!  

Współczesne modele rowerów dość często w swoim podstawowym wyposażeniu nie posiadają tak istotnego sprzętu, jakim jest dzwonek. Będąc stałym cyklistą na ścieżkach warto zainwestować w tak potrzebny „gadżet”, który w razie potrzeby zasygnalizuje zbliżającego się rowerzystę. Zastępczo, przy braku dzwonka (czy trąbki rowerowej) należy pamiętać, że zasygnalizować swoją obecność można też głosem (np. „uwaga”). Należy to jednak uczynić z odpowiedniej odległości i w taki sposób, aby nie przestraszyć innego rowerzysty czy pieszego, powodując reakcję w niezamierzonym kierunku. Dzwonek – sygnał z bezpiecznej odległości będzie w takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem.   Podczas jazdy trzymaj dłonie na kierownicy!  Bezpieczeństwu na trasie zagrażają też pewne zachowania rowerzystów, np. jazda bez trzymania kierownicy czy korzystanie z telefonu, który jest trzymany w dłoni. Przepisy zabraniają takich czynności podczas jazdy na rowerze! Cyklista musi mieć cały czas nogi na pedałach, a kierownicę trzymać przynajmniej jedną ręką. Warto też wiedzieć, po jakich drogach może (zgodnie z przepisami) poruszać się rowerzysta.      

		OSPRZĘT ROWERZYSTY              BEZPIECZEŃSTWO
1.	Oświetlenie. Do bezpiecznej jazdy na rowerze przyczynia się m.in. właściwe oświetlenie. O ile podczas jazdy w dzień nie jest ono wymagane, to od zmierzchu do świtu (a czasem w innych okolicznościach, np. jadąc w tunelu, w terenie leśnym, w czasie mgły) należy je mieć włączone, dzięki czemu rowerzysta jest dobrze widoczny na drodze. Każdy rower na stałe ma wmontowane światła odblaskowe (np. tylne – czerwone, przednie – białe bądź żółte), należy też posiadać minimum: Lampkę przednią białą lub żółtą o świetle ciągłym lub migającym, Lampka tylna czerwona, o świetle ciągłym lub migającym. Każde dodatkowe światełko umieszczone na rowerze, np. na pedałach, czy kołach zwiększa zakres widoczności pojazdu, a więc i jego kierowcy.
2.	Sygnał dźwiękowy. Dodatkowym wyposażeniem, które ułatwi rowerzyście bezpieczne poruszanie się jest dzwonek lub inny sprzęt wydający sygnał ostrzegawczy (uwaga! Nie powinien być on zbyt intensywny czy głośny – aby nie przestraszyć innych uczestników ruchu).
3.	Kierunkowskaz. Zwolennicy nowych rozwiązań czy innowacji rowerowych czasem montują na rowerze kierunkowskazy, jednak po obserwacji ścieżek i tras rowerowych można wysnuć wniosek, że tego typu pomysły nie cieszą się dużą popularnością wśród cyklistów.
4.	Lusterka. Niektórzy rowerzyści w celu lepszej obserwacji otoczenia, a w szczególności terenu za jego plecami, montują na kierownicy lusterka. Rozwiązania te są częściej widoczne niż kierunkowskazy.
5.	Kask i odzież ochronna. Rowerzysta dbając o swoje bezpieczeństwo powinien zakładać kask. W prawie takiego obowiązku nie ma, ale coraz częściej widoczni są rowerzyści z odpowiednio zabezpieczoną podczas jazdy głową. Dobrym rozwiązaniem zwiększającym ich widoczność jest odzież wierzchnia z zamontowanymi (wszytymi) odblaskami lub kamizelki odblaskowe.

Wybrane przepisy dotyczące poruszania się rowerzystów po różnych drogach 

 Rowerzyści powinni poruszać się po ścieżkach rowerowych, jeśli tylko są one usytuowane na trasie ich przejazdu. Jeżeli na takiej drodze porusza się pieszy, zobowiązany jest ustąpić rowerzyście. Na niektórych drogach jednocześnie odbywać się może ruch pieszych i rowerzystów. Na tych drogach określono zasady poruszania się. Rozdzielono znaczenie znaku łączonego „droga dla rowerów” i „droga dla pieszych”. Jeśli dwa symbole oddzielone są kreską poziomą, zarówno jedni jak i drudzy poruszają się tym samym torem, a wtedy kodeks drogowy nakazuje ustąpienie drogi pieszemu. Natomiast symbole oddzielone kreską pionową, oznaczają drogę dla rowerów usytuowaną obok drogi dla pieszych. Przy takim oznaczeniu każdy powinien poruszać się po swojej stronie, najczęściej oddzielonej linią.    

Droga dla rowerów	Droga dla pieszego i rowerów		Nie dotyczy rowerów	Koniec drogi dla rowerów

   W przypadku, gdy przy drodze nie ma ścieżki rowerowej, rowerzysta powinien poruszać się po poboczu drogi. Po jezdni można jechać tylko wtedy, gdy nie ma ścieżki dla rowerów, ani pobocza, albo gdy pobocze nie nadaje się do jazdy. Po chodniku wolno poruszać się na rowerze rowerzystom tylko wówczas, jeśli na drodze, wzdłuż której jadą, dopuszczono prędkość pojazdów większą niż 50 km / godzinę, a chodnik ma przynajmniej 2 m szerokości. Skorzystać z chodnika można także (z uwzględnieniem powyższych zastrzeżeń), jeśli są niekorzystne warunki pogodowe (pada deszcz, śnieg, jest mgła lub ograniczona w inny sposób widoczność). Na przejściu dla pieszych nie wolno przejeżdżać rowerem przez ulicę. W takim miejscu cyklista powinien zsiąść z roweru i przeprowadzić pojazd na drugą stronę idąc obok niego. 

Jazda na rowerze w grupie (peletonie)

Podczas jazdy w grupie bezpiecznie jest poruszać się w rzędzie (jadąc jeden za drugim). Przepisy pozwalają na jazdę rowerzystów obok siebie pod warunkiem, że nie utrudnia to ruchu innym pojazdom lub w inny sposób nie zagraża bezpieczeństwu ruchu. W zorganizowanej kolumnie nie może być więcej niż 15 cyklistów.

   Osoby zdecydowane na jazdę w grupie rowerzystów powinny zapoznać się z sygnałami podawanymi podczas przemieszczania się (sposób komunikowania się i ostrzegania o bezpieczeństwie). Z pewnym wyprzedzeniem czasowym należy sygnalizować manewry typu: zmiana kierunku, omijanie przeszkody, zatrzymanie, zmiana pozycji na stojącą itp., aby osoba(y) jadąca za nami zdążyła zareagować. Należy unikać gwałtownych manewrów, a gdy zagrożenie jest blisko, jak najszybciej informować o nim pozostałych rowerzystów jadących w grupie. Nie da się uniknąć i przewidzieć wszystkich zagrożeń (np. może wyskoczyć zwierzę, z opóźnieniem zauważono przeszkodę), jednak trzeba mieć na uwadze to, że ktoś jedzie za nami i od naszej reakcji zależy, co nastąpi za chwilę. 

Rowerzystów obowiązują przepisy kodeksu drogowego (Prawo o Ruchu Drogowym) i muszą stosować się do wszystkich znaków, o ile nie ma pod nimi tabliczki z informacją, że zakaz ich nie dotyczy. Szczegółowe odniesienia do poruszania się rowerzystów rozrzucone są w różnych miejscach kodeksu drogowego. Rowerzyści muszą stosować się do ruchu prawostronnego i poruszać się możliwie blisko prawej krawędzi jezdni lub ścieżki rowerowej. Jadąc po jezdni najlepiej zachować ok. 1 m odstępu od krawężnika.  Obok przestrzegania przepisów powinniśmy na drogach wykazywać się zrozumieniem dla innych uczestników i w razie potrzeby ze sobą współpracować. Czasem zwykła ludzka życzliwość pozwoli uniknąć niebezpiecznych sytuacji, poważnych kolizji bądź wypadków.