Krótka historia roweru

Historia pierwszych rowerów

Pierwsze rysunki jednośladu datuje się na końcówkę XV wieku i przypisuje Leonardo Da Vinci’emu. Historycy poddają jednak w wątpliwość ich autentyczność. Bardziej prawdopodobna data powstania nie tylko rysunku, ale i jeżdżącego roweru to rok 1765.

Ciekawostką są także malowidła odnalezione na terenie starożytnego Babilonu, Egiptu oraz freski pompejskie, przedstawiające pojazdy przypominające rowery. Nieznana jest jednak ich rola i funkcja, nie ma też pewności, czy w ogóle istniały, czy były tylko wytworem artystycznej wyobraźni. Możliwe jest, że pojazdy te nie cieszyły się popularnością ze względu na niską jakość sieci drogowej i przez to były zapominane. Przyjmijmy więc, że historia roweru sięga końca XVIII wieku, kiedy to w 1790 roku Made de Sirvac zbudował pierwszy prototyp dwukołowca, którym jednak nie można było sterować - kierownica była nieruchoma, więc skręcanie było niemożliwe. Był to rower biegowy, na którym rowerzysta leżał i odpychał się nogami. Można uznać, że to swoisty prototyp rowerków biegowych, tak dziś popularnych wśród maluchów i ich rodziców…Legenda głosi, że koła zostały wykonane z dennic beczki po winie, którą konstruktor wraz z towarzyszami wcześniej opróżnił. Pojazd nazwano celeryferem. Oficjalnie za twórcę roweru uważa się Karla Draisa, niemieckiego wynalazcę, który w 1817 roku zbudował tzw. drezynę, czyli pierwowzór roweru.

Był to pojazd z kierownicą, ale nadal bez napędu. Maszyna osiągała zawrotną jak na tamte czasy prędkość 13-15 km/h. Drais, aby ułatwić sobie podróżowanie po leśnych duktach skonstruował dwukołowy pojazd napędzany poprzez odpychanie się nogami od podłoża. Nazywany "maszyną do biegania", a od nazwiska konstruktora po prostu drezyną. Pojazd posiadał obrotową kierownicę, później stalowe okucia na kołach, skórzane siodło z regulacją wysokości, hamulec działający na tylne koło i licznik odległości.

Przełomową datą okazał się rok 1839, kiedy szkocki kowal z Courthill dokonał ulepszenia w postaci pedałów i zbudował pierwszy bicykl umożliwiający jazdę bez dotykania nogami ziemi. Tak więc pojawił się welocyped/bicykl, który przez swój charakterystyczny wygląd jest często kojarzony z pierwszymi rowerami. Jednak pedały w welocypedzie nie przypominały stosowanych obecnie, bliższe były tym spotykanym w maszynach do szycia – zostały umocowane do ramy w okolicach przedniego koła i poruszały tylne koło za pomocą dwóch dźwigni. Mechanizm był jednak skuteczny i pozwolił Szkotowi na pokonanie w 1842 roku sensacyjnego na owe czasy przejazdu na trasie Thornhill-Glasgow (229 km). Wzbudził tym takie zainteresowanie, że w tłumie, który się zebrał, aby obejrzeć jeźdźca poturbowano jakieś dziecko, za co Szkot został ukarany grzywną, gdyż był sprawcą owego zamieszania. Jednak według legendy sędzia był tak zainteresowany pojazdem, że sam zapłacił odpowiednią sumę, w zamian za pokaz rowerowych umiejętności. Welocyped ważył około 26 kg i rozwijał średnią prędkość ok. 13km/h. Bicykle były jednak niebezpieczne ze względu na swoją wysokość i utrudnione sterowanie. Za twórców pierwszego roweru z napędem uznaje się dwóch Francuzów, producentów powozów i wózków dziecięcych: Pierre'a Michaux i jego syna Ernesta – około 1860 roku. Pojazd, pozbawiony jeszcze łańcucha, napędzany był pedałami umieszczonymi na przednim kole, przez co jego sterowność pozostawiała jeszcze sporo do życzenia. Jednak zdecydowanym osiągnięciem były: pierwsza stalowa rama, korba na przednim kole, drewniane koła z żelaznymi oponami, waga około 25 kg, układ kierowniczy z łożyskami ślizgowymi, proste skórzane siedzisko. Był to pierwszy mechanizm, którego zasada działania przetrwała próbę czasu. Lata 1868-1875 przyniosły wynalezienie napędu opartego na łańcuchu, a także wprowadzenie szprych stalowych w miejsce ciężkich i grubych drewnianych. W roku 1870 Starley zbudował bicykl z wielkim przednim kołem i malutkim tylnym. Żeby wykazać zalety swoich bicykli Starley i drugi z konstruktorów, William Hillman, przejechali na nich ponad 160 km z Londynu do Coventry w ciągu jednego dnia. 

Dzięki dużemu kołu uzyskiwano na dłuższych trasach prędkości rzędu 20 km/h, a w sprincie nawet 40 km/h. Przeciętna masa rowerów wynosiła 25-30 kg, a 15-kilogramowe uważano za lekkie. Starley skonstruował także przekładnię, dzięki której jeden obrót korby powodował dwa obroty koła. Masę kół obniżył dzięki wykonaniu ich z żelaza i zastosowaniu naciągniętych szprych drucianych. Z początku szprychy były wykonywane z jednego kawałka drutu, przeplatanego przez otwory w obręczy i piaście, dopiero w 1874 r wprowadzono pojedyncze szprychy. W Polsce pojazdy znane były pod nazwą bicykli. Niemniej w tamtych czasach w naszym kraju uchodziły za przejaw wielkiej ekstrawagancji. 

W 1885 roku John Kemp Starley (bratanek Starleya od przekładni) zbudował rower, który nazwał „Rover Safety Cycle”. Był on pierwowzorem dzisiejszych, z bezpośrednio skręcaną kierownicą, kołami równej wielkości i czworoboczną ramą. Kierownica połączona była bezpośrednio z widelcem a tylne koło napędzane było przekładnią łańcuchową. Jazda od razu stała się łatwiejsza, bezpieczniejsza ( z roweru z dużym przednim kołem było niezwykle łatwo spaść). W 1888 roku John Dunlop opatentował oponę pneumatyczną do roweru, a dzięki dwóm Francuzom Edouard i André Michalin, którzy w 1891r wynaleźli dętkę rowerową zaopatrzoną w wentyl, wzrosła przyczepność kół do podłoża i tym samym komfort jazdy wzrósł jeszcze bardziej. W 1890 roku natomiast pojawił się pierwszy rower napędzany paskiem wynalezionym przez Charlesa Rice'a.

Koniec XIX wieku to okres bardzo szybkiego rozwoju roweru, który doprowadził do koncepcji znanej nam do dziś. W 1896 William Salford opatentował pierwszy system zmiany przełożeń czyli dwubiegową piastę z wewnętrznymi przełożeniami. W latach 1900-1902 Anglicy Sturmey i Archer wprowadzili wolnobieg, hamulec Torpedo oraz pierwsze przekładnie 3 biegowe w piaście. Pierwsza przerzutka zewnętrzna pojawiła się dopiero w 1905 roku. Ponadto lata 90. XIX wieku to pierwszy rower typowo damski - pojawiły się konstrukcje z obniżoną lub wygiętą górną rurą – łatwiające wsiadanie paniom.

Powszechne stały się kierownice „jaskółki”, równej wysokości koła z pneumatycznymi oponami pozwalające na stabilną i wygodna jazdę. Rower wyposażony jest często w bagażnik a także dodatkowo w pompkę czy zestaw najpotrzebniejszych narzędzi. Ważnym krokiem w historii roweru było zastosowanie dynama do oświetlenia drogi. W latach 1932-1934 powstały pierwsze dynama zarówno butelkowe jak i w piaście. Kolejnym przełomowym momentem w historii roweru było wynalezienie roweru górskiego. Pierwsze takie maszyny powstały w Kalifornii w latach 1978-1981. Były to rowery typu crooser z grubszymi oponami i wzmocnionymi ramami. Pierwszym twórcą takiego roweru był Joe Breeze (założyciel firmy Breezer Bikes). Później pojawił się także Gary Fisher. W 1981 roku do produkcji trafił pierwszy seryjnie produkowany rower górski, Specialized Stumpjumper. W 1985 pojawił się pierwszy współczesny rower napędzany paskiem zębatym, będący prototypem dzisiejszej Stridy (słynnego mini składaka).  Rok 2007 przyniósł natomiast prawdziwą rewolucje w dziedzinie napędu, czyli wprowadzenie do masowej produkcji pasków zębatych do napędu roweru zamiast przestarzałego łańcucha. Od lat 80-tych XX wieku, mimo, że trudno o zasadniczy przełom w konstrukcji roweru, jego poszczególne elementy są cały czas doskonalone. Jednocześnie koncentracja produkcji na Dalekim Wschodzie prowadzi do obniżenia cen. W droższych modelach pojawiają się hamulce tarczowe, amortyzacja, wykorzystanie nowych materiałów jak włókna węglowe. Coraz większą rolę odgrywa fitting, skupiając się na indywidualnym przystosowaniu maszyny do użytkownika. Ogromną popularnością cieszą się rowery wspomagane elektrycznie. 

Obecnie możemy wybrać

- Rower szosowy: węglowa rama projektowana komputerowo z wielu rodzajów włókna węglowego, hydrauliczne hamulce tarczowe, elektroniczne przerzutki, liczniki GPS i bezprzewodowe.

- Rower MTB: węglowa rama, sterowanie zawieszeniem za pomocą jednej manetki, sztyce o regulowanym skoku, Napęd 1x11, 2x11, ultralekka konstrukcja i węglowe koła.

- Rower trekkingowy: pasek zębaty zamiast łańcucha, przekładnia wielobiegowa wbudowana w ramę, mocne oświetlenie ledowe z oświetleniem do jazdy dziennej i czujnikiem zmierzchu zasilane z dynama w piaście.

- Rowery elektryczne: wspomaganie rowerzysty podczas jazdy nawet przez 150 kilometrów

Dwa stulecia udoskonalania tej najbardziej efektywnej maszyny napędzanej siłą ludzkich mięśni, przyniosło nam wiele zaawansowanych rozwiązań technologicznych, dzięki czemu jazda na współczesnym rowerze jest szybka, wygodna i daje nam mnóstwo frajdy. 

Źródło: internet, w tym wikipedia,