Choć wydawać by się mogło, że przepisy ruchu drogowego pojawiły się na świecie dopiero w momencie kiedy pojawiły się na drogach samochody osobowe, to okazuje się, że wzmianki o stosownych przepisach pochodzą ze starożytności. Ok. 750 r. p.n.e. w Asyrii, gdzie była już bardzo dobrze rozbudowana sieć drogowa, królowie wydawali pierwsze przepisy drogowe, m.in. dotyczące parkowania pojazdów - wydano zakaz postoju pojazdów przy drodze defiladowej w Niniwie pod groźbą kar. A na ulicach Rzymu, Juliusz Cezar ograniczył ruch kołowy do godzin nocnych. Istnieje teoria, że system znaków drogowych istniał także w Polsce już od czasów pogańskich. Materialną ich pozostałością ma być romański słup drogowy w Koninie z 1151 r.
Konin - słup drogowy z 1151 roku
Pierwsze przepisy regulowały również, którą stroną drogi powinny poruszać się pojazdy i piesi. Ze względu na to, że zarówno piesi, jak i konni podróżni, posługiwali się w walce bronią trzymaną (w zdecydowanej większości, około 90% ludzi) w prawej ręce, ustalono żeby wszyscy poruszali się lewą stroną. Dzięki temu podróżni mogli szybciej uniknąć niespodziewanego ataku ze strony zbliżającej się z przeciwka osoby, znajdując się po lewej stronie drogi. W Japonii zasada ruchu lewostronnego została nawet wprowadzona specjalnym dekretem cesarskim.
Zmiana na ruch prawostronny nastąpiła dopiero za czasów Napoleona, choć oczywiście nie wszędzie na świecie.
W roku 1539, francuski król Franciszek I ustanowił pierwsze zasady ruchu drogowego. Zabroniona była nadmierna prędkość, wyprzedzanie i zawracanie na ulicy. W roku 1607 "Wielki Nadzorca Dróg Francji" wydał przepis ruchu drogowego, m.in. zakazujący pasania bydła na drogach. Przepis ten obowiązuje zresztą do dziś.
Dopiero w połowie XVIII wieku pojawił się pierwszy pojazd parowy, a w wieku XIX pojazdy z silnikiem gazowym, benzynowym i elektrycznym, a mimo to w Wielkiej Brytanii już przed 1896 rokiem obowiązywało ograniczenie prędkości w terenie nie zabudowanym do 6,4 km/godz., a w mieście 3,2 km/godz. Regulowała to sławna ustawa "o czerwonej fladze" którą trzeba było nieść przed poruszającym się pojazdem - Red Flag Act - po jej wprowadzeniu, w Anglii nastąpił regres w rozwoju "pojazdów bez koni".
Dalsze nowatorskie konstrukcje pojazdów powstawały już w Niemczech i we Francji. Tam też w związku z tym zaczęto ustanawiać pierwsze przepisy regulujące ruch pojazdów mechanicznych na drogach.
Współczesne przepisy ruchu drogowego zapoczątkowane zostały we Francji. Pierwsze rozporządzenie zawierające przepisy ruchu drogowego wydano już w roku 1879, chociaż dopiero w roku 1909 rozpoczęła się seryjna produkcja samochodów. Zwiększenie liczby samochodów i zróżnicowanie dróg, wymusiło konieczność wprowadzenia zasad ruchu drogowego.
13 kwietnia 1898 roku wprowadzono we Francji pierwszą ustawę "samochodową". Była to, co prawda, taryfa podatkowa…
Kolejne ustawy (z 1901 roku) ustalały cały szereg przepisów (np. prędkości dopuszczalne w obszarze zabudowanym 20, a w niezabudowanym 30 km/godz.).
I w taki właśnie sposób powstawały normy pierwszego KODEKSU DROGOWEGO.
W roku 1905 Jules Perrigot wydał pierwszy kodeks drogowy, zawierający dziesięć artykułów. Rok później - w 1906 wprowadzono obowiązek posiadania przez kierowców prawa jazdy, choć pierwsze szkoły jazdy powstały już w 1899 roku.
Z inicjatywy francuskiego ministra robót publicznych, w roku 1909 w Paryżu zebrała się międzynarodowa komisja w celu opracowania jednolitego kodeksu drogowego. Jej ustalenia uznała większość krajów europejskich. Nowe przepisy nakładały obowiązek posiadania oświetlenia w pojeździe, tablic rejestracyjnych dla aut (te wprowadzono już w roku 1901) oraz wprowadzały pięć znaków drogowych dla samochodów.
Wraz z odzyskaniem niepodległości w II Rzeczpospolitej wprowadzono pierwsze prawa jazdy. Jesienią 1918 roku powstały pierwsze komisje egzaminacyjne w skład których wchodzili pasjonaci motoryzacji, członkowie automobilklubów i wojskowi, którzy szkolili rekrutów w armii austro-węgierskiej. W 1921 roku, prawie sto lat po wprowadzeniu w naszym kraju pierwszych przepisów ruchu drogowego, wprowadzono pierwszy kodeks drogowy noszący tytuł „Przepisów o ruchu pojazdów mechanicznych po drogach publicznych” oraz określono przepisy dotyczące prawa jazdy.
Przepisy te wprowadzały między innymi podział prawa jazdy na kategorie. Kategorii było pięć i najniższa piąta uprawniała do prowadzenia motocykli, a najwyższa jedynka była zarezerwowana dla zawodowców i kierowców autobusów
Prawo jazdy można było zrobić po osiągnięciu 18 lat i było wydawane na okres trzech lat. Prawa jazdy nie było wymagane przy prowadzeniu pojazdów których prędkość maksymalna wynosiła 10 km/h.
U nas najistotniejsze kwestie regulowały obwieszczenia Prezydenta Warszawy, który zwracał uwagę przede wszystkim na wypadki spowodowane zbyt szybką jazdą. W roku 1842 w życie weszły pierwsze przepisy regulujące ruch pojazdów uprzywilejowanych. Dopiero pod koniec XIX w. wydano przepisy, które zabraniały kierowania pojazdem zaprzęgowym przez osoby, które nie ukończyły 13 roku życia.
W tym okresie wprowadzono też pięć znaków ostrzegawczych precyzujących niebezpieczeństwo, na które składały się:
Z powyższych wymagań zwolnieni byli jednak m.in. właściciele prywatnych automobili oraz sportowcy, jednakże nawet oni musieli w jakiś sposób potwierdzić swoje umiejętności.
Jako ciekawostkę można wskazać, że w okresie międzywojennym oprócz normalnego prawa jazdy na różnego rodzaju automobile mieliśmy też odmienne prawo jazdy typu II-b, które uprawniało do prowadzenia tylko i wyłącznie Fordów T. Prawo jazdy to było zdecydowanie łatwiejsze do uzyskania, a fakt wyodrębnienia innego typu prawa jazdy wynikał z tego, że Fordem-T jeździło się zdecydowanie łatwiej niż innymi modelami pojazdów.
W kodeksie przedwojennym sprecyzowano też jakie warunki techniczne muszą spełniać wszelkie pojazdy mechaniczne, do których, co ciekawe, zaliczano także dorożki. Kodeks drogowy określał też w jakie urządzenia i przyrządy musi być wyposażony taki pojazd. Co istotne, wszelkie pojazdy musiały mieć dwa niezależne hamulce, wsteczny bieg, dwa sygnały dźwiękowe, dwie lampy z przodu oraz latarkę z czerwonym światłem z tyłu.
ROWEROWE PRAWNE CIEKAWOSTKI
O rowerzystów dbano zdecydowanie mniej. Od samego początku spotykali się z niechęcią. Już w 1811 roku w Mediolanie zakazano jazdy na welocypedach po zmroku. W wyniku opinii szanowanych naukowców i lekarzy, w 1819 roku rada miejska Nowego Jorku uchwaliła zakaz używania welocypedów w miejscach publicznych. W 1881 roku trzech dżentelmenów o nienagannej reputacji zostało skazanych na 5 dni aresztu, właśnie za jazdę na rowerze po nowojorskim Central Parku...
Cyklistów wyklinali księża, którzy troszczyli się o zdrowie ludzi wychodzących z kościołów. Krytykowali ich też właściciele barów, którzy obawiali się, że ich wstawieni klienci będą wpadać pod koła rowerów.
Dopiero w 1888 roku Sąd Najwyższy stanu Rhode Island podtrzymał precedensowy wyrok skazujący woźnicę, który nie ustąpił pierwszeństwa nadjeżdżającemu z przeciwka rowerzyście.
Ale w roku 1908 we Francji znaleźć już można było całkiem szczegółowe przepisy dotyczące rowerzystów.
Źródło: „Historia Prawa Jazdy w Polsce 1918-1989”, W. Więcławski
https://motoryzacja.interia.pl/
https://www.auto-swiat.pl/klasyki/pierwszy-kodeks-drogowy-z-1922-roku/pkmqltq
https://www.wynalazki.andrej.edu.pl/index.php/wynalazki/30-p/487-przepisy-rd