BRAK KARTY ROWEROWEJ, WYSOKIE MANDATY - rzeczywistość czy medialna burza?

Co jakiś czas w mediach pojawią się informacje o kwotach mandatów w wysokości  1,5 tys. zł, które będą nakładane na dzieci jeżdżące na rowerach czy hulajnogach elektrycznych bez uprawnień. 

Według prawa, dzieci i młodzież miedzy 10 a 18 rokiem życia powinny posiadać dokument uprawniający do kierowania pojazdem (Ustawa o kierujących pojazdami Dz.U.2021.1212 ). I tak "dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania rowerem (...) jest karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T w przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat".   

W przypadku braku takiego dokumentu, zgodnie z nowym taryfikatorem wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych, może zostać nałożony mandat w wysokości 200 zł. Kara pieniężna w wysokości 1,5 tys. zł za jazdę bez karty rowerowej może być nałożona w postępowaniu sądowym, a nie mandatowym, jest więc konsekwencją procedury sądowej wynikającej ze skierowania przez Policję sprawy do sądu np. w sytuacji powtarzającego się braku dokumentu przy kolejnych kontrolach czy odmowy przyjęcia mandatu. 

Jednak trudno się spodziewać, aby tego typu kary były szczególnie często nakładane przez sąd. Brak karty rowerowej to wykroczenie typowo formalne i gdy nie towarzyszy mu złamanie przepisów ruchu drogowego, spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, to szkodliwość czynu jest raczej znikoma. 

Dodatkowo warto wiedzieć, że Kodeks Wykroczeń może być stosowany wobec młodzieży powyżej 17 roku życia, bowiem młodsze osoby nie podlegają odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego (art. 8. - [Wiek sprawcy] - Kodeks wykroczeń).  

W praktyce adresatami przepisu z  art. 94 par.1a (Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 złotych) są wyłącznie rowerzyści powyżej 17 roku życia a do ukończenia 18 r. ż, ponieważ obowiązek posiadania karty rowerowej dotyczy osób między 10 a 18 rokiem życia (art. 8. Minimalny wiek uprawnionego do kierowania pojazdami - Ustawa o kierujących pojazdami). 

A czy dziecko/nastolatek w wieku poniżej 17 lat może otrzymać mandat? 

Aby dać jednoznaczną odpowiedź, trzeba powołać się na przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, ponieważ ten, kto popełnia czyn zabroniony przed ukończeniem lat 17, to nieletni. Wobec nieletniego mogą być zastosowane przede wszystkim środki wychowawcze, czyli pouczenie, upomnienie,zobowiązanie do określonego postępowania. I takie środki powinni zastosować Policjanci w przypadku stwierdzenia braku karty rowerowej u nieletniego, chyba że dodatkowo nieletni spowodował zagrożenie dla siebie lub innych uczestników ruchu drogowego - wówczas sporządzana jest odpowiednia dokumentacja, kierowana następnie do sądu rodzinnego.    

Przepisy regulują również kwestię jazdy na rowerze przez młodsze dzieci. I tak, dzieci do lat 10 mogą poruszać się jednośladem tylko pod opieką dorosłych. W przypadku urządzeń wspomagających ruch, jak rolki, wrotki, deskorolka czy hulajnoga tradycyjna nie ma ograniczeń wiekowych i nie są wymagane szczególne uprawnienia. 

Dziecko w wieku do 7 lat może być przewożone na rowerze, ale musi być umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę, lub w przyczepce dołączonej do roweru (zespół pojazdów (rower + przyczepa) nie powinien przekraczać 4 metrów długości). 

Jak już wspomniano, karta rowerowa to dokument regulowany w Ustawie o kierujących pojazdami. I tak, kierującym pojazdem, w tym rowerem, może być osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz posiada umiejętność kierowania pojazdem w sposób niezagrażający bezpieczeństwu, nieutrudniający ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz odpowiedni dokument stwierdzający posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdem; dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania rowerem (...) jest karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T w przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat" [Dz.U.2021.1212 ] 

Prawo jazdy kategorii AM dotyczy kierowania (od 14 r.ż): 

a) motorowerem, 

b) czterokołowcem lekkim; 

kategorii A1 (od 16 r.ż.): 

a) motocyklem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cmidx3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg, 

b) motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW, c) pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM;

 kategorii B1 (od 16 r.ż.): a) czterokołowcem, b) pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM; 

kategorii T (od 16 r.ż.):

a) ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym, 

b) zespołem pojazdów złożonym z ciągnika rolniczego z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z przyczepą (przyczepami), 

c) pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM; 

Wymagany minimalny wiek do kierowania rowerem, hulajnogą elektryczną lub UTO - 10 lat. 

Zajęcia przygotowujące do egzaminu umożliwiającego uzyskanie karty rowerowej są wpisane w podstawę programową nauczania w szkole podstawowej – aktualnie są to lekcje techniki w klasach 4. 

Są to głównie lekcje teoretyczne, podczas których dzieci poznają podstawowe zasady poruszania się rowerem po drogach, znaki drogowe, budowę roweru. Zajęcia praktyczne – zwykle pomijane, choć przecież zasadnicze w nauce bezpiecznego współdzielenia dróg…

 Zajęcia mogą być także prowadzone nieodpłatnie w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego. 

Kartę rowerową wydaje nieodpłatnie, po pozytywnym zaliczeniu przez ucznia egzaminu teoretycznego i PRAKTYCZNEGO, za pisemną zgodą rodzica lub opiekuna: 

• dyrektor szkoły - uczniowi szkoły podstawowej;
• dyrektor wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego lub przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań (także uczniowi szkoły podstawowej, ale też osobom starszym)